به گزارش پایگاه خبری عصر قزوین؛ قنات ها در قدیم از جمله مکان هایی بودند که در مناطق کم آب برای جلوگیری از وقوع خشکسالی و استفاده بهینه از آب، حفر می شدند تا شهرها دچار کم آبی نشوند.
فناوری قنات ها، بنابه آنچه در کتاب ها آمده به قرن ها پیش باز می گردد که کشاورزان برای انجام امورات خود، مسیرهایی را حفر می کردند و آب را از کوهپایه به دشت انتقال می دادند، این کار در واقع راهکاری برای حل کم آبی در روزگاران گذشته بود، چرا که مساله کم آبی در مناطقی چون قزوین فقط مربوط به امروز نیست اما نیاکان ما با ابداعات خود توانستند بر این مساله فایق آیند.
قنات های وقفی قزوین
یکی از چند راهکار پیشینیان برای مقابله با کم آبی، حفر قنات و منابع آبی زیرزمینی بود که نخستین آن در قزوین مربوط به سندی است که از آغاز عهد صفوی، یعنی شاه بیگی بیگم همسر شاه اسماعیل اول بود که قناتی را به آستانه شاهزاده حسین (ع) این شهر وقف می کند.
قنات خمارتاش دیگر قناتی بود که به فاصله ۱۰ کیلومتری در شمال باختری قزوین بود و توسط عمادالدوله خمارتاش بنا شد و مسیر آن از مسجد جامع گذر می کرد و محله دباغان و خانه های اطراف شاهزاده حسین (ع) را در بر می گرفت.
قنات ملاخلیل الله که معروف به ملاخیلا نیز می باشد توسط حاجی میرزا محمود امین قدری احداث شد و محلات آخوند و خندق بار را از بی آبی دور می کرد.
قنات طیفوری و حلال آب در محله راه کوشک، قنات حاتم بیک و خاتونی محلات پنبه ریسه و قنات شاه نیز از دیگر قنات های قزوین در آغاز قرن چهاردهم هجری قمری محسوب می شدند که می توانستند یک شهر را از معضل کم آبی نجات دهند.
از قنات آخوند تا حاتم بیک
همچنین از قنات های دیگری که در روزگاران دور در شهر قزوین دایر شد می توان به قنات آخوند اشاره کرد که آبده این قنات در اراضی وشته و زویار در ۶ کیلومتری شمال غربی شهر واقع شده و مظهر آن در انتهای جنوبی شهر به سمت مغلواک اتصال داشته قرار دارد.
قنات حاتم بیک و خاتونی نیز از جمله قنات های کم آبی بودند که هر دو آنها در مسیر یکدیگر بودند و آب این قنات ها روانه شهر می شد و مادر چاه قنات حاتم بیک در اراضی باراجین بوده و برای محله پنبه ریسه وقف شده است.
قنات خیابان نیز از دیگر قنوات قزوین به شمار می رود که بانی آن شاه عباس ثانی بود، آب این قنات به محمود آباد می رسیده و از زیرزمین جریان می یابد و در پشت باغ سپهسالار به سمت خیابان فردوسی تغییر جهت می داده و در برابر عمارت چهل ستون و شاخه دیگر آن به سمت محلات بلاغی، سپه و از جنوب تا راه آهن جریان پیدا می کند.
قنات آقاجمالی نیز دیگر قناتی بود که به فاصله سه کیلومتری از شهر قزوین و در اراضی باقرآباد قرار داشته و از سطح رودخانه ارنجک واقع شده بود و قنات حلال آب نیز به فاصله ۱۰ کیلومتری در اراضی زویار بوده که با چهار شاخ از ارس آباد و تپه زویار تا دروازه درب کوشک و شمال باغ سپهسالار و خیابان پهلوی را آبیاری می کرد.
قنات میرزا رسولی از زمین های باراجین سرچشمه داشت و قنات شاه نیز در اراضی اکبرآباد سرچشمه داشت و بعد از گذشتن از باغ های هادی آباد به محلات سعدی، مولوی، قملاق، دیمج و آب انبارهای وقفی راه پیدا می کرد و قنات طیغوی نیز از قنوات قدیمی است که در زمین های غیاث آباد بوده و در مقابل عالی قاپو و خیابان سپه راه پیدا می کند.
قنات های بایر شهر قزوین
همچنین قنات های قوللر آقاسی، شیخ احمدی و میرزا علی اصغر خانی نیز از جمله قنات هایی بودند که بایر شدند و جزو قنات های قدیمی شهر قزوین محسوب می شوند.
با آنچه بیان شد می توان گفت، قزوین شهر آب انبارها و قنات ها بوده و هر کدام از این قنات ها در محلهایی به چند شاخه تقسیم شده و در این شاخهها از رو یا زیر کانالهای دیگر عبور کرده و در جهت آبرسانی به شهر نقش موثری ایفا می کردند.
کلام آخر.
هر چه جلوتر آمدیم شبکه آب های بهداشت شهری طی دهه های اخیر جایگزین شیوه های سنتی شدند و با خشکی قنات ها، برخی مکان های مرتبط با آن از جمله آب انبارها کاربری اصلی خود را از دست داده و امروز به مهمترین جاذبه های گردشگری تبدیل شده اند.
این در حالی است که بازآفرینی قنات ها برای کمک به مدیریت بحران آب می تواند بسیار موثرتر از راهکارهای دیگر در شرایط بحران کنونی آب قزوین عمل کند و دولت باید اولویت را بر مرمت و بازسازی قنوات این استان معطوف سازد.
انتهای پیام/